Ze skalnego płaskowyżu w Gizie pod Kairem wyrasta niebosiężna, ogromna bryła piramidy Cheopsa, największa budowla starożytnosci zaliczana do siedmiu cudów swiata. Czy jest to monumentalny grobowiec wzniesiony dla uczczenia króla-boga? A może piramida służyła celom naukowym, była centralnym obserwatorium astronomicznym, zegarem słonecznym, kalenda-rzem, punktem orientacyjnym do pomiarów kraju? W czasach, kiedy budowano tę piramidę, ponad 4000 lat temu, Egipcjanie potrafili dokładnie obliczyć kształt ziemi i całą tę wiedzę zawarli w swojej budowli. Olbrzymie, ociosane bloki kamienne połączono ze sobą z niesłychaną precyzją: tam, gdzie było to ważne dla pomiarów astronomicznych, wręcz z dokładnoscią do milimetra. I cały ten wysi-łek tylko po to, by do wnętrza budowli wprowadzić uroczystej procesji zwłoki władcy?
W starożytnosci uważano ją za jeden z cudów swiata. W XII wieku rabbi Benjamin ben-Jonah z Nawarry zapewniał, że zbudowano ją za pomocą czarów. Arabowie podobno twierdzili, że w jej wnętrzu około południa oraz o zachodzie słońca pojawia się naga kobieta z kłami odyńca. Tajne zakony, jak templariusze, różokrzyżowcy czy wolnomularze, widziały w piramidzie i widzą po dzis dzień najważniejsze miejsce wtajemniczenia w okultystyczne misteria, "swiątynię inicjacji, w której ludzie pięli się w górę ku bogom, bogowie zas zstępowali ku ludziom". Mowa o słynnej piramidzie Cheopsa na skalnym płaskowyżu w Gizie, u wrót Kairu. Około 440 roku p. Chr. powstała pierwsza sporządzona w czasach historycznych relacja na temat tej monumentalnej budowli. Grecki historyk Herodot odwiedził piramidę i na miejscu uzyskał informacje od egipskich kapłanów. Bardzo wyczerpujące one jednak nie były, jeśli pominąć kapłańskie uwagi dotyczące zależnosci geometrycznych, na których opiera się konstrukcja Wielkiej Piramidy, a mianowicie, że powierzchnia każdego z jej boków jest równa kwadratowi jego wysokosci. Miała to być tzw. złota proporcja powtarzająca się w całym dziele stworzenia. Wyraźna aluzja do kontekstu kosmicznego po dzis dzień nie daje spokoju mistykom i fantastom.Chcieliby oni widzieć w piramidzie Cheopsa gigantyczny osrodek energii, kryjący w sobie skupisko niezbadanych sił. Wierzą w mistycznoezoteryczną funkcję piramidy, kodowaniu ukrytego sensu Starego Testamentu. , proroczo opisujące dzieje całej ludzkosci, poczynając od Adama i Ewy aż po ich kresy, roku 2043 lub 2914. Według tych obliczeń Adam miał zostać stworzony w 4000 roku p. Chr. Wielka Piramida powstała zas z boską pomocą w czasach potopu. Nowej pożywki niekończącej się fali spekulacji dostarczył Bovis, który kilkadziesiąt lat temu zwiedzał piramidę Cheopsa i w Komorze Królewskiej znalazł zwłoki zabłąkanych tam kotów i drobnych gryzoni. Bovis ze zdumieniem stwierdził, że martwe ciała nie wykazują żadnych oznak rozkładu. Oddał niektóre z nich do zbadania i okazało się, że są całkowicie zasuszone, a więc zmumifikowane. Francuz sporządził drewniany model piramidy i na wysokosci odpowiadającej usytuowaniu Komory Królewskiej umiescił zdechłego kota oraz różne rodzaje łatwo psującego się białka, m.in. móżdżek cielęcy. Ani kot, ani pozostałe substancje organiczne nie rozkładały się. Uległy natomiast dehydratyzacji. Czeski inżynier elektryk Karel Drbal powtórzył eksperyment Bovisa z tym samym skutkiem. Podobne wyniki przyniosły próby we Włoszech i Jugosławii, a pewna francuska firma opatentowała nawet opakowanie w kształcie piramidy, służące do utrzymywania jogurtu w stanie swieżosci. W toku eksperymentów z modelami piramid Drbal odkrył podobno, że we wnętrzu piramidy tępe żyletki stają się ostre. Inżynier Drbal otrzymał nawet czeski patent na "ostrzałkę do żyletek w kształcie piramidy Cheopsa" (nr patentu 91 304), której tekturowe egzemplarze wprowadził na rynek. Wszystko, co zagadkowe, uskrzydla wyobraźnię. A zagadek w odniesieniu do piramid nie brakuje. Kto zbudował Wielką Piramidę? Oczywiscie starożytni Egipcjanie! Ale kim oni byli, skąd się wzięli i w jaki sposób posiedli olbrzymią wiedzę techniczną i matematyczną, niezbędną do wykonania takiej budowli? Kiedy powstała piramida Cheopsa? Tego też nie wiemy. Legendy mówią, że było to 300 lat przed potopem, natomiast współczesna archeologia sytuuje początek prac między rokiem 2644 a 2200 p. Chr. W jaki sposób starożytni zbudowali ten imponujący monument? Nie wiemy. Nie ma żadnych relacji na temat budowy, toteż naukowcy skazani są na przypuszczenia. Czym była piramida Cheopsa? Co do tego również nie ma pewnosci. Archeologia uważa ją za monumentalny grobowiec królewski. Ale jak dotąd nie znaleziono w jej wnętrzu ani szczątków zmarłego, ani jakichkolwiek innych dowodów pochówku, pomijając starannie wykonaną, prostokątną, kamienną wannę bez wieka, którą archeolodzy zgodnie okreslają mianem sarkofagu, a która mogła też służyć zupełnie innemu celowi. Również w sąsiednich piramidach jak dotąd nie odnaleziono ciał faraonów. Poza wiarygodnymi relacjami, że całą budowlę jeszcze w XIV w. pokrywały wypolerowane gładko bloki z twar-dego wapienia, badacze piramid nie mają żadnych innych bezposrednich punktów zaczepienia. Aleksander Wielki zniszczył Heliopolis, czyli biblijne On, w IV w. p. Chr., aby założyć w tym miejscu stolicę własnego imperium -Aleksandrię. Heliopolis było duchowym osrodkiem starożytnego Egiptu. Około roku 1225 p. Chr. znajdowała się tam obszerna biblioteka naukowa, a w miescie miało pracować okresowo nawet 13 000 uczonych. Tam też z pewnoscią szukać należy duchowych korzeni wiedzy starożytnych Greków w dziedzinie fizyki, chemii, geometrii, arytmetyki, astronomii, medycyny, geologii, meteorologii i muzyki. Biblioteką w Heliopolis kierował przez jakis czas grecki matematyk Eratostenes. Także Pitagoras, ojciec greckiej matematyki, spędził 22 lata jako kapłan w egipskich swiątyniach. Ci uczeni mieli jeszcze dostęp do osrodka naukowego w Heliopolis. Nowa wielka biblioteka, założona w Aleksandrii spłonęła w czasach Cezara. Została potem odbudowana przez Marka Antoniusza, aż wreszcie w 389 roku całkowicie zniszczyli ją chrzescijańscy fanatycy na rozkaz cesarza Teodozjusza. W 813 roku na tron w Bagdadzie wstąpił Abdullah al-Mamun, syn słynnego pod dzis dzień kalifa Haruna aIRaszyda. Był pierwszym, którego po greckich uczonych zaciekawiła zagadka Wielkiej Piramidy: kazał wykuć sztolnię w jej masywie, ponieważ pierwotne wejscie było nie do znalezienia pod okładziną z polerowanych kamieni. Ludzie al-Mamuna dotarli wprawdzie do wewnętrznego systemu korytarzy i komór, nie znaleźli jednak żadnego sladu skarbów, jakich się spodziewali, ani też pochówku faraona. Rozczarowało ich to, a gigantyczna budowla popadła w zapomnienie na kolejnych 500 lat. W XIV w. w ciągu kilku zaledwie pokoleń Egipcjanie doszczętnie zdemontowali niemal wszystkie wypolerowane kamienne bloki okładziny, używając ich do budowy swojej nowej stolicy, zwanej eI-Kahirah - Kair, czyli "(Miasto) Zwycięskie". Tym samym piramida Cheopsa straciła na atrakcyjnosci. Dopiero w 1 638 roku zjawił się uczony, który poswięcił się jej badaniu był to angielski matematyk i astronom John Greayes. Jako pierwszy sumiennie obmierzył budowlę od zewnątrz i od wewnątrz, zastanawiając się nad sensem giganta. Jego rozprawa przyciągnęła uwagę innych badaczy, m.in. Włocha Tito Liyio Burattiniego, Galileusza oraz samego Izaaka Newtona. Newton był zdania, że budowniczowie piramidy posługiwali się dwoma miarami: "łokciem egipskim" długosci 20,63 angielskich cali (52,40 cm) i "łokciem swiętym" liczącym 25 cali (63,5 cm). Naukową ofensywę celem wyjasnienia tajemnic piramidy za inicjował w 1798 roku 29-letni generał Bonaparte. Przybył do Egiptu w drodze do Indii na czele armii liczącej 35 tysięcy ludzi i nie mniej niż 175 uczonych. Jednym z najważniejszych badaczy towarzyszących Napoleonowi był Francuz Edmć Franęois Jomard. Dopiero jemu udało się w miarę dokładnie okreslić wysokosć Wielkiej Piramidy (144 m), zmierzyć kąt nachylenia (51~19"14") oraz wysokosć trójkątów scian bocznych (184,722 m). Ta ostatnia miara wywołała naukową czujnosć Jomarda. Wiedział on, że stara grecka miara, stadion, wynosiła 185 m oraz że stadion był 1/600 stopnia szerokosci geograficznej. Jomard obliczył wartosć stopnia szerokosci geograficznej dla miejsca, gdzie stoi Wielka Piramida, podzielił ją przez 600 i otrzymał wynik 184,712 m. Była to z dokładnoscią do jednego centymetra ta sama wartosć, jaką dały bezposrednie pomiary budowli! Czy to przypadek, czy też starożytni Grecy, których najważniejsi matematycy studiowali przecież w Egipcie, przejęli stamtąd jakąs znacznie starszą jednostkę miary? To by jednak oznaczało, że już Egipcjanie znali wymiary Ziemi, co dla archeologów było czyms niewyobrażalnym. Za Herodotem, który podał, że grecki stadion to 400 łokci, Jomard obliczył, że miara łokcia stosowana przy budowie piramidy wynosiła 0,4618 m. Ze zdumiewającą do-kładnoscią odpowiadało to długosci współczesnego łokcia egipskiego. Było także zgodne ze starogreckimi przekazami, jakoby długość podstawy piramidy miała wynosić 500 łokci. 500 pomnożone przez 0,4618 m daje 230,9 m i własnie taki wynik dały przeprowadzone przez Jomarda pomiary. "Piramidowa" jednostka miary Jomarda nie pokrywała się z wyliczonymi przez Newtona, niemniej wyniki Jomarda zachęciły badaczy starożytnosci do dalszych badań. Wysunęli oni przypuszczenie, że Komora Królewska - z jej pustym, pozbawionym wieka sarkofagiem nie była grobowcem, lecz osrodkiem pomiarowym. "Sarkofag" zinterpretowano jako wzorzec jednostki pojemnosci. Geodeci Napoleona odkryli też, że Wielka Piramida jest ustawiona precyzyjnie względem stron swiata. Wyprawa Napoleona dostarczyła naukowcom zgoła nieoczekiwanej sensacji, jaką było znalezienie tzw. kamienia z Rosetty, mierzącej prawie 90 cm srednicy diorytowej tarczy z trójjęzyczną inskrypcją. Na jej podstawie Jean-Franęois Champollion zdołał odszyfrować staroegipskie hieroglify. A to zwiastowało dalsze postępy w badaniach nad piramidami. Za naukowcami Napoleona przyszli kolejni "piramidolodzy", którzy w ciągu ostatnich dwustu lat zdołali zebrać wiele ważnych dowodów i faktów. Za pewne i prawidłowe uznaje się dzisiaj przede wszystkim ustalenie dokładnych wewnętrznych i zewnętrznych wymiarów piramidy Cheopsa.
Jednostką miary dawnych budowniczych był przypuszczalnie "łokieć królewski" (52,36 cm), a teoretyczna długosć boku piramidy miała wynosić 440 łokci (230,38 m). Rzeczywiste pomiary różniły się od wyliczonych zaledwie o centymetry. Piramida miała wysokosć 280 łokci, czyli 146,6 m. Kąt nachylenia scian wynosi 51~5023", narożniki kwadratowej podstawy wykazują odchylenia od kąta prostego wynoszące zaledwie 2", 3 2" 333" oraz 33", odznaczają się zatem zaskakującą precyzją, która zdumiewa tym bardziej, że lita skała pod piramidą wystaje poza jej obrys, uniemożliwiając pomiary po przekątnej. Kolejnym mistrzowskim osiągnięciem jest dokładnosć w posadowieniu fundamentu: maksymalne odchylenie między dwoma dowolnymi punktami podstawy wynosi zaledwie 2,05 cm. Odchylenie od osi Pn-Pd wynosiło w chwili budowy 3 6". Wejscie do piramidy znajduje się po jej północnej stronie na wysokosci dawnej 19. warstwy kamieni licowania. Od tego miejsca biegnie szeroki na 1 "09 m i wysoki na 1 "20 m korytarz, wchodzący na odcinku 34 m w głąb budowli, przy spadku 26~34"23", a potem dalsze 70 m w tym samym kierunku, wykute w litej skale. Po 105,34 m korytarz przechodzi w poziomą galerię, prowadzącą do komory wykutej w skale 30 m poniżej poziomu podstawy piramidy. W odległosci 28,21 m od wejscia do korytarza zstępującego od jego sklepienia odchodzi ku górze pod kątem 26o2"30~~ odgałęzienie prowadzące z powrotem w głąb piramidy. Korytarz ten leży dokładnie nad miejscem, poniżej którego korytarz zstępujący był w momencie odkrycia zasypany. Jego przekrój na odcinku pierwszych 37,76 m odpowiada przekrojowi korytarza zstępującego, następnie rozszerza się niespodziewanie w wielką, prowadzącą dalej pod tym samym kątem w górę galerię, liczącą od 8,46 do 8,74 m wysokosci. Mniej więcej tam, gdzie zaczyna się galeria, mamy odgałęzień jej poziomego korytarza prowadzącego do samego srodka piramidy, gdzie znajduje się tzw. komora królowej. I wreszcie od górnego krańca Wielkiej Galerii zaczyna się krótki i niski, poziomy korytarz prowadzący do tzw. Komory Królewskiej. Ostatnim znanym korytarzem jest dosć nieregularna sztolnia prowadząca od początku Wielkiej Galerii w dół i kończąca się w korytarzu zstępującym, tuż przed jego najniższym punktem. Z komory królewskiej wychodzą dwa wąskie szyby wenty-lacyjne, biegnące ukosem ku północnej i południowej scianie piramidy. Jesli idzie o technikę budowlaną zastosowaną przy wznoszeniu Wielkiej Piramidy, skazani jestesmy wyłącznie na przypuszczenia. Wiadomo, że bloki niezbyt twardego wapienia numulitowego tworzące rdzeń piramidy sprowadzono z pobliskich gór Mokattam po drugiej stronie Nilu, twardy wapień na oblicowania ze Srodkowego Egiptu, ważące zas niekiedy do 70 ton granitowe bloki otaczające komorą królewską pochodzą z leżących 500 km w górę Nilu kamieniołomów w Asuanie.2,3 mln kamiennych bloków o masie 2,5 t każdy przetransportowano drogą wodną w pobliże Gizy. Stamtąd najprawdopodobniej przeciągano je na plac budowy po specjalnie w tym celu skonstruowanej rampie z potężnych, gładzonych kamieni ciosowych. W jaki sposób ciężkie bloki podnoszono w górę po scianach piramidy, nadal pozostaje przedmiotem sporów. Jest bardzo prawdopodobne, że wykorzystywano w tym celu rampy, które potem zostały zdemontowane. Jednak jak te rampy przebiegały czy w linii prostej od zewnątrz, ukosnie przez wnętrze piramidy, czy też spiralnie wokół jej srodka pozostaje całkowicie niewyjasnione. Wsród poważnych badaczy piramid są zarówno archeolodzy, opierający się w swoich objasnieniach na przesłankach kultowych, religijnych i temu podobnych, jak i przyrodoznawcy próbujący przedstawić scisłe wyliczenia i trzeźwe, naukowe poglądy co do celu, w jakim piramidy powstały.
Tymczasem w przypadku większosci tych budowli przedstawicielom nauk scisłych udało się wykazać, że mamy do czynienia z obserwatoriami astronomicznymi i kamiennymi kalendarzami. To, że nasi praprzodkowie całej Europie, na Bliskim Wschodzie i w Indiach już 4-5 tysięcy lat temu dysponowali solidną wiedzą astronomiczną i geometryczną, jest dzisiaj bezspornie dowiedzione. Astronomowie i matematycy zgadzają się co do tego, że także piramida Cheopsa była starożytnym osrodkiem technik pomiarowych i obserwacji nieba. Nie przeczą, że być może spełniała też rolę grobowca faraona; na przykład i dzisiaj chowa się niekiedy ważne osobistosci w budynkach o wielkim znaczeniu. Pewne jest, że budowniczowie piramid znali zależnosci okreslane dzis jako twierdzenie Pitagorasa, że dysponowali doskonałą wiedzą trygonometryczną i nieobca im była liczba pi. Kwadrat wysokosci piramidy Cheopsa pomnożony przez wartosć pi daje w rezultacie jej obwód mierzony u podstawy. Liczba pi pojawia się też w jednym egipskich papirusów z roku 1 700 p. Chr. Pod koniec drugiego stulecia p. Chr. grecki filozof Agatharchides z Knidos, działający na dworze egipskiego króla, podał? że wysokosć trójkątów stanowiących sciany Wielkiej Piramidy wynosi jedną dziesiątą minuty kątowej stopnia szerokosci geograficznej. Wielokrotnie dokładnie wymierzona wysokosć bocznej sciany Wielkiej Piramidy wynosi 184,722 m, co daje minutę kątową o długosci 1 847 metrów. Francuski uczony Jomard towarzyszący Napoleonowi obliczył, że wartosć ta odpowiada szerokosci geograficznej wynoszącej 2740. Nie wiedział jednak, że najstarszy za czasów Napoleona jeszcze nie odkryty egipski osrodek pomiarowy w Tell el-Amarna leżał własnie na szerokosci 27O40~! Co więcej; jedna ze znalezionych tam inskrypcji podaje, że srednia odległosć stopnia szerokosci geograficznej między równikiem a biegunem wynosi Scisła wiedza matematyczna 4000 lat p. Ch. 240 715 łokci, czyli 111 136,7 m, przy czym jednostką nie jest tutaj łokieć królewski, lecz tzw. predynastyczny lub geograficzny. Według współczesnych nam obliczeń odległosć ta wynosi 1111 34.1 m. Nie ulega zatem wątpliwosci, że starożytni Egipcjanie potrafili dokładnie obliczyć kształt Ziemi. W tym kontekscie zdumiewająca zgodnosć wymiarów Wielkiej Piramidy z wielkosciami geograficznymi wydaje się czyms więcej niż tylko dziełem przypadku: podwojony obwód jej kwadratowej podstawy wynosi według jednych pomiarów 1843, według innych 1842,9 m. Współ-czesne pomiary minuty kątowej mierzonej na równiku dają wartosć 1 842,9 m! Jesli zatem ten wymiar Wielkiej Piramidy zinterpretujemy jako pomniejszone odbicie równika, uzyskamy też wyjasnienie, dlaczego podwojona wysokosć piramidy pomnożona przez liczbę pi równa się obwodowi piramidy przy podstawie. Ta sama zależnosć dotyczy przecież północnej półkuli Ziemi. Jej podwojony promień pomnożony przez pi daje długosć równika. Wielka Piramida byłaby zatem przedstawieniem północnej ziemskiej półkuli. Dlaczego jednak równik wyobrażono za pomocą kwadratu, a nie okręgu? Niektórzy geodeci i kartografowie są zdania, że dzięki temu każdy z trójkątnych boków piramidy odpowiada kwadrantowi powierzchni północnej półkuli i że stanowiło to podstawę staroegipskiej siatki kartograficznej, która podobnie jak później mapy Merkatora i innych przedstawiała rzut kulistej powierzchni Ziemi na płaszczyznę. Geograficzne odniesienia wymiarów Wielkiej Piramidy pozwoliły wykryć istnienie dalszych współzależnosci. Łokieć królewski, który przypuszczalnie stanowił jednostkę miary stosowaną przy budowie tej piramidy, poprzedzony był miarą starszą, tzw. łokciem geograficznym. W tej jednostce długosć boku podstawy Wielkiej Piramidy wynosi 500 łokci. Agatharchides, powołując się na staroegipskie źródła, podał, że długosć tego boku odpowiada dokładnie ósmej częsci minuty kątowej na równiku. Daje to obwód Ziemi wynoszący 86 400 000 łokci. Dzień ma 86 400 sekund, a więc prędkosć obrotu Ziemi mierzona na równiku wynosi 1000 łokci geograficznych mierzonych na równiku na godzinę. Łokieć ten odpowiada zatem 1/1000 sekundy. Równolegle z łokciem geograficznym stosowano także egipską stopę, wynoszącą 0,308 m. Jesli odniesć to do obwodu Ziemi, odpowiada ona 1/100 sekundy kątowej. Podobnie jak metr, który pierwotnie definiowano jako 1/40 000 obwo-du Ziemi, tak i staroegipskie jednostki długosci wywodzą się z wymiarów naszego globu. Egipcjanie mogli obliczyć wymiary i prędkosć obrotu Ziemi tylko na podstawie obserwacji astronomicznych. Skoro jednak dysponowali takimi umiejętnosciami, pozwala to wnioskować o sposobie budowy Wielkiej Piramidy. Zwraca uwagę fakt, że korytarz zstępujący, liczący 106,68 m długosci, wykonany został tak pre-cyzyjnie, że odchylenie od idealnej płaszczyzny dla scian bocznych w żadnym miejscu nie jest większe niż 6,3 mm, a dla stropu - 2,5 mm. W pobliżu wejscia odchylenie to wynosi nawet mniej niż 0,5 mm. W przy-padku korytarza, przez który raz tylko przejsć miała procesja z ciałem zmarłego, taka precyzja nie ma uzasadnienia, na pewno natomiast jest ona niezbędna w układzie mającym zastosowanie do wykonywania pomiarów i obserwacji. Do czego to miało służyć? Obliczenia astronomiczne wykazały, że w czasie, gdy budowano Wielką Piramidę, z 300 szerokosci geograficznej, na którym znajduje się piramida Cheopsa, można było obserwować w pobliżu bieguna niebieskiego gwiazdę Alpha Draconis na wysokosci mniej więcej 2601 7". A taka jest własnie srednia wartosć kąta nachylenia korytarzy zstępującego (2 6o34~) wstępującego (2602P). Przyjmując, że najpierw kuto w litej skale podłoża piramidy korytarz zstępujący, można go było na podstawie stałych obserwacji astronomicznych bardzo precyzyjnie przeprowadzić wzdłuż osi północ-południe. Os Wielkiej Piramidy była zatem ustalona. Kiedy stawiano własciwą budowlę, os tę zachowano dbając, by prowadzony teraz nad ziemią, w masywie piramidy, korytarz do-szedł do jej bocznej sciany zewnętrznej tworząc wejscie. Na kolejnym etapie budowy musiano już w inny sposób dokonywać pomiarów orientacyjnych, do czego zdaniem astronomów służyć miał korytarz wstępujący. Poniżej miejsca, gdzie odchodzi on od korytarza zstępującego, ten ostatni zasypano szczególnie twardym i nie przepuszczającym wody gruzem. Następnie na miejsce odgałęzienia nalano wody, w której powierzchni odbijała się teraz gwiazda Alfa Draconis, tak że można ją było precyzyjnie obserwować z coraz bardziej wydłużającej się w trakcie budowy Wielkiej Galerii. Metoda obserwacji odbicia gwiazdy daje też nadzwyczaj precyzyjną podstawę do pomiaru czasu: pozwala ustalić z dokładnoscią do ułamka sekundy moment przejscia gwiazdy nad równikiem. Po dzis dzień obserwatorium astronomiczne amerykańskiej floty wojennej w Waszyngtonie pracuje opierając się na tej zasadzie; w tym wypadku wykorzystuje się odbicie swiatła gwiazdy na powierzchni rtęci. Jesli przyjąć, że tę własnie metodę konstrukcyjną zastosowano przy budowie Wielkiej Piramidy, to zarówno komora królewska, jak i tzw. komora królowej, zaczynają mieć sens jako pomieszczenia do pracy, Wielka Galeria natomiast jako miejsce prowadzenia obserwacji. Płyty zamykające strop Wielkiej Galerii dawały się pojedynczo zdejmować. Jesli wykorzystywano Wielką Galerię do obserwacji astronomicznych przed podciągnięciem piramidy powyżej komory królewskiej, to obserwatorzy rozmieszczeni w tej sztolni oraz na narożnikach nie dokończonej budowli mogli sporządzić bardzo dokładną mapę całego widocznego obszaru nieba. Nie wystarczy nam miejsca, by przytoczyć i zanalizować tutaj wszystkie brane pod uwagę przez współczesnych uczonych astronomiczne funkcje Wielkiej Piramidy. Szczegółową informację musimy zatem zastąpić krótkim ich wyliczeniem. Kształt i szczegóły konstrukcyjne Wielkiej Piramidy nadawały się m.in. do tego, by scisle okreslić długosć roku zwrotnikowego na 365,2422 doby oraz roku gwiazdowego na 365,2564 doby, co wyjasnia, dlaczego w kalendarzu egipskim rok miał 365 dni z rokiem przestępnym co cztery lata. Wydaje się też, że Wielka Piramida mogła być wykorzystywana jako kalendarz i zegar słoneczny. Podczas równo nocy jesiennej, w porze dnia, gdy słońce osiąga najwyższy punkt na niebie, Wielka Piramida rzuca cień na rozciągają-cą się przed nią wielką północną terasę. Aż do chwili przesilenia zimowego cień ten z każdym dniem wydłuża się coraz bardziej i temu przyrostowi długosci odpowiada długosć kolejnych, kamiennych płyt terasy. W ten sposób Piramida spełnia rolę nadzwyczaj precyzyjnego kalendarza. W poprzednim rozdziale była już mowa o podobnych budowlach służących ustalaniu kalendarza, które istniały w prehistorycznych czasach na Wyspach Brytyjskich. Jest jeszcze jedna funkcja, jaką spełniać mogła Wielka Piramida, a mianowicie jako punkt orientacyjny w pomiarach geodezyjnych kraju. Ponieważ była widoczna z bardzo daleka, można było wykorzystywać jej wierzchołek jako punkt odniesienia przy pomiarach. Archeolodzy znają służące do tego przyrządy miernicze pochodzące ze starożytnego Egiptu. Egipski tekst z 3 tysiąclecia p. Chr. podaje, że królestwo rozciągało się (w przeliczeniu) na 831 240 m. Nowoczesne pomiary wykazały 831 002 m. Z tego samego tekstu można się dowiedzieć, że srednia długosć stopnia szerokosci geograficznej dla Egiptu wynosi 11O 832 m. W rzeczywistosci jest to 110 800 m. Starożytni Egipcjanie dysponowali Kalendarzem i zegarem słonecznym oraz punktem dysponowali zatem umiejętnosciami prowadzenia dokładnych pomiarów geodezyjnych. W tym kontekscie bardzo interesująco brzmi wiadomosć, że wierzchołek Wielkiej Piramidy leży niemal dokładnie na 30~" szerokosci geograficznej (30006~) oraz że liczne budowle w kształcie piramidy na obszarze Egiptu oddalone są od siebie o ok. 110 km, czyli mniej więcej o jeden stopień szerokosci geograficznej. Archeologii nie udało się jeszcze rozwiązać
wszystkich zagadek Wielkiej Piramidy. Jedno jest jednak pewne: jesli ktos z centymetrową dokładnoscią wznosi budowlę z tak ogromnych mas kamieni, i w dodatku robi to w miejscu istotnym z punktu widzenia obserwacji astronomicznych, na pewno nie przyswiecały mu cele czysto kultowe, lecz raczej naukowe. Niektóre z tych celów dają się wyjasnić, ale wiele kwestii pozostaje otwartych. Badacze piramid nie poddają się. Jakis czas temu na przykład francuscy archeolodzy przystąpili do sondowania potężnej budowli, aby odkryć ewentualne dalsze korytarze i komory. Amerykańscy naukowcy z kolei zmierzyli promieniowanie kosmiczne przenikające masyw Wielkiej Piramidy, aby wykryć różnice gęstosci budowli, co mogłoby pomóc w lokalizacji nowych pustych komór. Być może wkrótce uda się odsłonić kolejne sekrety tajemniczej budowli